LOGO
PL

Czy odma otrzewnowa to terra ignota w ultrasonografii?

Andrzej Smereczyński, Katarzyna Kołaczyk

Affiliation and address for correspondence
J Ultrason 2015; 15: 189–195
DOI: 10.15557/JoU.2015.0016
PlumX metrics:
Abstract

Większość przypadków odmy otrzewnowej jest spowodowana perforacją przewodu pokarmowego, co zazwyczaj wymaga leczenia chirurgicznego. W opinii wielu autorów rozpoznanie ultrasonograficzne pneumoperitoneum za pomocą badania USG jest co najmniej tak samo skuteczne jak przy wykorzystaniu konwencjonalnej radiografii, a nawet ją przewyższa. W tej sytuacji imperatywem będzie dążenie, aby metoda ta znalazła się w pierwszym rzędzie arsenału diagnostycznego medycyny ratunkowej. Ten właśnie cel przyświeca niniejszej pracy. Na wstępie omówiono anatomię ultrasonograficzną tzw. pogranicza piersiowo-brzusznego. W wymaganiach aparaturowych podkreślono, że do tego typu diagnostyki wystarczy najprostszy ultrasonograf przenośny, nawet bez modułu dopplerowskiego. Metodyka badania USG ukierunkowanego na poszukiwanie wolnego powietrza w jamie otrzewnej także jest prosta i prowadzona w pozycji leżącej pacjenta, zarówno na plecach, jak i na obu bokach. Głowicę konweksową o częstotliwości 3,5–5 MHz przykłada się nad dolne przestrzenie międzyżebrowe po stronie prawej i lewej, w nadbrzuszu pod wyrostkiem mieczykowatym mostka oraz w różnych miejscach powłok brzusznych. Jednak najskuteczniejszy jest model badania w ułożeniu pacjenta na boku lewym ze skanowaniem USG przez międzyżebrza prawe. W różnicowaniu pod przeponą po stronie prawej należy uwzględnić obecność ropnia podprzeponowego z gazem i ropnia wątroby z podobną zawartością w tej okolicy oraz tzw. interpozycję okrężnicy między przeponę a wątrobę (zespół Chilaiditiego). Wydaje się, że byłoby uzasadnione wprowadzenie do metody E-FAST modelu badania USG w celu wykrycia wolnego gazu w jamie otrzewnej, ponieważ objaw ten u wielu chorych jest zwiastunem perforacji przewodu pokarmowego i ma podobne znaczenie kliniczne jak wolny płyn.

Keywords
odma otrzewnowa, ultrasonografia, anestezjologia, intensywna terapia, medycyna ratunkowa