Cel pracy: Ocena wpływu kompensacyjnego wzrostu przepływu w naczyniach dogłowowych u chorych z istotnymi zwężeniami tętnic szyjnych. Materiał i metoda: U 218 chorych powyżej 60. roku życia wykonano rozszerzone badanie ultrasonograficzne z opcją dopplera w celu oceny zarówno stopnia zwężenia naczyń dogłowowych, jak i bilansu objętości przepływu we wszystkich głównych naczyniach doprowadzających krew do mózgu: tętnicy szyjnej wewnętrznej, tętnicy szyjnej zewnętrznej i tętnicy kręgowej. Grupę kontrolną stanowiło 94 pacjentów bez zwężeń naczyń w odcinkach przedczaszkowych oraz bez objawów neurologicznych, u których obliczono normy przepływu w naczyniach (tętnica szyjna wewnętrzna – 290 ml/min, tętnica szyjna zewnętrzna – 125 ml/min, tętnica kręgowa – 80 ml/min); całkowity przepływ w naczyniach dogłowowych wynosił u nich średnio 985 ml/min. Za kompensacyjny wzrost uznano zwiększenie przepływu o 33%. Poza grupą kontrolną analizie poddano 30 pacjentów z bezobjawowymi zwężeniami poniżej 50% i 12 osób po endarterektomii ze średnimi przepływami 920 ml/min i 960 ml/min, a także dwie szczególnie interesujące nas grupy: 38 pacjentów bez kompensacyjnego wzrostu przepływu pomimo istotnych (>50%) zwężeń ze średnim przepływem 844 ml/min oraz 44 chorych z kompensacyjnym wzrostem przepływu do 1174 ml/min przy podobnych zwężeniach. Wyniki: Porównanie dwóch grup wykazało kilka istotnych różnic: większy przepływ (118% vs 86% normy) u chorych ze skompensowanymi zwężeniami, większą liczbę chorych bezobjawowych (70% vs 37%) oraz trzykrotnie więcej chorych z niedrożnościami (15 : 5) w grupie pacjentów ze zwiększonymi przepływami domózgowymi. Wnioski: Wszystkie naczynia mogące doprowadzić krew do mózgu, w tym tętnica szyjna zewnętrzna, u części chorych z istotnymi zwężeniami biorą udział w zapewnieniu perfuzji tkanki mózgowej. Określenie stopnia kompensacji może w istotny sposób wpłynąć na wskazania do leczenia zabiegowego, co stanowi cenne uzupełnienie dotychczasowych kryteriów (pacjenci bezobjawowi/objawowi).